8.SINIF FEN BİLİMLERİ 2.ÜNİTE 4. BÖLÜM ADAPTASYON VARYASYON DOĞAL SEÇİLİM
2.ÜNİTE 4. BÖLÜM ADAPTASYON VARYASYON DOĞAL SEÇİLİM
a.Adaptasyon
Adaptasyon Örnekleri
Bir canlının yaşama ve üreme sansını arttıran, kalıtsal özelliklerdir. Canlıların yaşadıkları çevreye uyum sağlayabilmek için gerçekleştirdikleri her türlü değişim adaptasyon olarak isimlendirilebilir. Adaptasyonlar genellikler, avlanma, beslenme, savunma amacıyla gerçekleştirilen uyum çabası şeklinde ortaya çıkmaktadır.
1.Bukalemunun bulunduğu ortama ve duruma göre renk değiştirmesi.
2.Kurbağanın sinek yakalayabilmek için uzun dilli olması.
3.Yarasanın sese karşı duyarlı olması.
4.Kaplanın ve aslanın keskin dişlerinin ve pençelerinin olması.
5.Ördek ve kazların suda yüzebilmek için ayak parmaklarının arasında perde bulunması.
6.Kartal, şahin ve atmaca gibi yırtıcı kuşların gaga ve pençe yapılarının avlarını yakalayacak ve parçalayacak şekilde olması.
7.Kurbağaların nemli derilerinin olması ve ayak parmaklarınn arasında perdelerinin bulunması.
8.Yunusların vücutlarında yağ depo edebilmeleri.
9.Yılanların yaşadıkları ortama uygun renkte olması.
10.Kutup ayılarının boz ayıdan farklı olarak bacaklarının kısa,karda rahat yürüyebilmek için ayaklarının geniş tabanlı ve soğuktan korunmak için kalın yağ tabakasına sahip olması.
11.Çöl ikliminde yaşayan develerin (susuzluğa karşı) uzunkirpiklerinin olması, hörgüçlerinde yağ depolaması vekulaklarının kıllı olması.
12.Sıcak bölgelerde yaşayan memeli ve kuşların, soğuk bölgelerde yaşayan türlerine göre daha iri vücutlu olmaları.
13.Sıcak bölgelerde yaşayan tilki, fare ve tavşanların ısı kaybınıarttırarak vücut sıcaklığını koruması için kulak ve kuyruklarınuzun, vücut yüzeylerinin geniş olması.
14.Kutuplarda yaşayan ayı, tilki ve tavşanların beyaz renkli,geniş ayaklı ve kalın tüylü ve kalın yağ tabakasına sahipolması.
15.Kurak ve sıcak bölgelerde yaşayan bitkilerin (kaktsün) su kaybını azaltmak için yapraklarının diken şeklini alması, kıvrık ve tüylü olması ve gövdelerinin kalınlaşıp su depoeder hale gelmesi.
16.Nemli bölgelerde yaşayan bitkilerin terlemeyi arttırmak için geniş yapraklı olmaları.
17.Su bitkilerinin (nilüferin) terleme ile su kaybını arttırmak içinyapraklarının geniş yüzeyli olması ve yapraklarında havaboşluklarının bulunması.
18.Ilıman iklimde yaşayan palmiyelerin terlemeyi arttırmak için geniş yapraklı olması.
19.Yaprakların üzerinde yaşayan böceklerin yapraklarla aynı renkte olması düşmanlarından korunmasını sağlar.
20.Deniz tabanında yaşayan bazı balıkların deniz tabanıyla aynı renge bürünmesi düşmanlarından korunmasını sağlar.
21.Tırpana balığının kuyruğunda üretilen elektrik düşmana karşı kendini korur ve karşı cinsin ilgisini çekerek üreme şansını arttırır.
22.Köpek balıklarının sırt ve karın bölgesinin renginin farklı olması, suyun üst ve alt kısmında görünmesini zorlaştırır ve avlanmayı kolaylaştırır.
23.Canlılar yaşadıkları ortama uyum sağlamak için kamuflaj yeteneklerinin olması
24-Zebralar siyah beyaz renktedir. Çünkü bu özellik-leri sayesinde avcıları hipnotize ederler.
Aynı ortamda yaşayan farklı tür canlılar benzer adaptasyonlar geliştirirler.
Çölde yasayan tilki, fare ve tavsanın kulakları ve kuyrukları uzun, vücut yüzeyleri geniştir. Bu özellikleri onların vücutlarındaki isi kaybını artırarak vücut sıcaklıklarını korumalarını sağlar.
Kutuplarda yaşayan kutup ayısı ve kutup tilkisinin kulak ve burunları küçüktür. Bu özellikleri ısı kaybını azaltır, vücut sıcaklıklarını korumalarını sağlar. Ayrıca bu canlıların kürk renkleri beyazdır. Bu durum, canlıların karla kaplı kutup bölgele-rinde avlanmak ve düşmanlarına yem olmamak için kamufle olmalarını sağlar.
Kutup bölgelerinde yaşayan penguen, kutup ayısı, kutup tilkisi, fok gibi canlılar soğuktan korunmak için derilerinin altında yağ biriktirirler.
Farklı ortamda yaşayan aynı tür canlılar farklı adaptasyonlar geliştirirler.
Kutuplarda yaşayan kutup tilkilerinin kürk rengi beyaz, kulak ve burunları küçük iken çölde yaşayan çöl tilkilerinin kürk rengi bej, kulak ve burunları büyük, vücut yüzeyleri ise geniştir.
Kara kaplumbağalarının ayak yapısının toprakta rahat yürüyebilecekleri bir şekle sahip olması, deniz kaplumbağalarının ise suda daha rahat yüzebilmeleri için parmakları arasında perdenin yer alması.
b. Doğal Seçilim (Seleksiyon)
Yaşadığı ortama uyum sağlayanın hayatta kalması, uyum sağlayamayanın yok olmasına doğal seçilim denir.
Kendiliğinden ve yavaş yavaş oluşur,
Yeni nesiller, uyum yeteneği gelişmiş ve güçlü canlılar olur.
Doğal seçilime uğramamak için canlıların adaptasyon süreçleri başlamıştır.
Doğal seleksiyon sadece bir canlı türü içindeki sakat, zayıf ya da çevre şartlarına uymayan bireyleri ayıklar. Yeni canlı türleri, yeni genetik bilgi ya da yeni organlar yaratamaz.
Adaptasyon için geçerli örnekler doğal seçilim içinde geçerlidir.
• Doğal seçilim için basit bir örnek verecek olursak; Kahverengi dağlık bir alana bırakılan kahverengi tavşanlar ile beyaz tavşanlardan önce avlanacak olan beyaz tavşanlardır. Çünkü bu dağlarda beyaz tavşanların yeri diğer avcılar tarafından daha rahat bulunarak avlanılır.
• Kahverengi ile sarı böcekler doğal seleksiyona girer ise kahverengi böcek ağaç kovuklarıyla aynı renk olduğu için yem olmaktan kurtulur fakat diğeri yem olur.
• Yırtıcı hayvanlardan kaçarken hızlı koşan geyiklerin hayatta kalması doğal seçilime örnektir
• Kutuplarda beyaz ayıların rengi kar ile aynı olduğu için çok iyi kamufle olup avlarını onlar fark etmeden yakalayabilirler. Fakat siyah bir ayıyı karlar içinde görmek çok kolay olacağı için gören canlılar kaçar, siyah ayı yiyecek bulamaz ve ölür. Yani kutuplarda beyaz ayılar çoğalmaya devam ederken siyah ayılar geldiği gibi ölürler. Bu yüzden kutuplarda kutup ayısı dediğimiz beyaz renkli ayılar yaşar.
Doğal Seçilime Neden Olan Faktörler :
1- Beslenme ilişkileri.
2- Hastalıklar.
3- Canlılar arası rekabetler.
4- İklim şartları (fırtına, kuraklık, yağışlar).
5- Göçler.
6- Yangınlar.
b) YapaySeçilim (seleksiyon)
İnsanlar tarafından canlılar arasındaki üstün ırkların seçilerek üretilmesi ve güçsüzlerin yok edilmesine yapay seleksiyon denir.
Yapay Seleksiyona Örnekler :
1- Süt verimi yüksek ineklerin üretilmesi.
2- Yumurta ve et verimi yüksek tavukların üretilmesi.
3- Hormonlu bitkilerin yetiştirilmesi.
4- Mısır bitkisi 7 bin yıl önce New Mexico`da yerliler tarafından bulunmuştur. Boyu 10–15 cm uzunluğundadır. Yerliler ürettikleri mısırların içinden uzun boylularının tohumlarını alarak ekmişler ve daha uzun mısır elde etmişlerdir.
Varyasyon/Çeşitlilik Nedir?
Ortama uyum sağlayabilen canlılarda, aynı türe ait canlılar arasında görülen genetik çeşitliliğe varyasyon denir.
Yeryüzünde binlerce farklı tür canlı yasamaktadır.
Bu organizmalar bazı özellikleri bakımından birbirlerine benzerlik gösterirken birçok özellikleri yönünden birbirlerinden farklıdırlar.
Ayni türe ait çeşitli bireyler arasında ve aynı ana babanın yavruları arasında bile görülen bu farklılıklara varyasyon denir.
İnsanda varyosyon örnekleri:
- Saç rengi
- Göz rengi
- Boy uzunluğu
- Vücut ağırlığı
- Kan basıncı
- Kırmızı yeşil renk körlülüğü
- Bitişik kulak memesi
– Madde bağımlılığa eğimlilik
Yazar : f er
Kategoriler : Fen Bilimleri 8. Sınıf Adaptasyon Varyasyon Doğal Seçilim
Etiketler : Adaptasyon Varyasyon Doğal Seçilim Yapay Seçilim